Καρκίνος στο στομάχι, τα έξι “αθώα” πρώιμα συμπτώματα. Ο καρκίνος του στομάχου είναι μία νόσος κατά την οποία τα στομαχικά κύτταρα γίνονται κακοήθη (καρκινικά) και αυξάνονται ανεξέλεγκτα, σχηματίζοντας όγκο. Πρόκειται για την πέμπτη πιο διαδεδομένη μορφή καρκίνου στην Ευρώπη. Τέταρτη παγκοσμίως και έβδομη στην χώρα μας. Προσβάλλει συχνότερα τους άντρες συγκριτικά με τις γυναίκες και συνήθως σε ηλικίες μεταξύ 60-80 ετών.
Το αδενακαρκίνωμα εντοπίζεται τουλάχιστον στο 90% των περιπτώσεων σε ασθενείς με καρκίνο του στομάχου. Σημειώνεται πως το υπόλοιπο 10% αποτελούν άλλοι τύποι καρκίνου του στομάχου όπως:
• Γαστρικά λεμφώματα.
• Νευροενδοκρινεις όγκοι.
• Στρωματικοί όγκοι.
Καρκίνος του στομάχου : Επιδημιολογικά δεδομένα
• Ένας από τους πιο συχνούς καρκίνους παγκοσμίως.
• Μόνο οι μισοί τελικά θεραπεύονται εξαιτίας της αργής διάγνωσης.
• Αυξάνεται η εντόπιση στην καρδία του στoμάχου.
• Έχει σημασία η εντόπιση γιατι υπάρχει διαφορετική βιολογική συμπεριφορά και μεταστάσεις όπως επίσης και διαφορετική αντιμετώπιση.
• Τρόφιμα που περιέχουν νιτρικά συμβάλουν στην εκδήλωση του καρκίνου.
• Αντίθετα φρούτα, λαχανικά και φυτικές ίνες προστατεύουν.
• Το χαμηλό κοινωνικό status σχετίζεται με ανάπτυξη καρκίνου στο άντρο του στομάχου.
• Το υψηλό κοινωνικό status σχετίζεται με ανάπτυξη καρκίνου στο θόλο.
• Ασθενείς που έχουν κάνει εγχείρηση ενέχουν μετά την δεκαπενταετία αυξημένο κίνδυνο.
• Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού είναι οριστικά καρκινογόνο για τον καρκίνο του στομάχου.
• Ασθενείς με ομάδα αίματος Α έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από ότι ασθενείς με ομάδα αίματος Ο.
• Στην Ασία και ειδικά στην Ιαπωνία υπάρχει αυξημένος κίνδυνος όπου υπάρχει και καλύτερη αντιμετώπιση και πρόγνωση.
Πριν τον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο ο καρκίνος του στοµάχου αποτελούσε την πιο συνηθισµένη µορφή καρκίνου. Μετά τον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο τα δεδοµένα αυτά άλλαξαν και τα κρούσµατα καρκίνου του στοµάχου µειώθηκαν στα αναπτυγµένα κράτη.
Ποια είναι τα συχνότερα σημεία και συμπτώματα του καρκίνου του στομάχου;
Ο γαστρικός καρκίνος δυστυχώς στην πρώιμη φάση του συνήθως είναι ασυμπτωματικός και ανακαλύπτεται τυχαία όταν η γαστροσκόπηση γίνεται για άλλα προβλήματα.
Αργότερα αρχίζει να εμφανίζει συνηθισμένα επιγαστρικά ενοχλήματα γαστρίτιδας και μόνο μια ανεπαίσθητη μικροσκοπική απώλεια αίματος (σιδηροπενική αναιμία) για πολύ καιρό πριν διαγνωσθεί. Έτσι συχνά όταν γίνεται η διάγνωση, ο καρκίνος βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο ή έχει κάνει μετάσταση. Κάτι που αποτελεί τον κύριο λόγο για την πτωχή πρόγνωση του. Η μετάσταση εμφανίζεται στο 80-90% των ατόμων με καρκίνο του στομάχου. Με ποσοστό επιβίωσης της τάξεως του 65% στο εξάμηνο σε αυτούς που διαγνώστηκε σε πρώιμο στάδιο και λιγότερο από το 15% σε αυτούς που διαγνώστηκε σε προχωρημένο στάδιο.
Καρκίνος του στομάχου και συμπτώματα
Στάδιο 1 (πρόωρο)
Δυσπεψία ή μια αίσθηση καψίματος (καούρα)
Απώλεια όρεξης, ειδικά για το κρέας
Κοιλιακές ενοχλήσεις
Στάδιο 2 (ενδιάμεσο)
Αδυναμία και κούραση
«Φούσκωμα» του στομαχιού, συνήθως μετά από γεύματα
Στάδιο 3 (τελικό)
Κοιλιακός πόνος στην ανώτερη κοιλία
Ναυτία και περιστασιακός εμετός
Διάρροια ή δυσκοιλιότητα
Απώλεια βάρους
Αιμορραγία (αίμα εμετού ή κατοχή του αίματος στα κόπρανα) στην οποία το αίμα θα εμφανιστεί μαύρο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία.
Δυσφαγία: Αυτό το χαρακτηριστικό γνώρισμα μπορεί να υποδηλώνει έναν καρδιακό όγκο ή την επέκταση του γαστρικού όγκου μέσα στον οισοφάγο.
Αντιμετώπιση συμπτωμάτων
Είναι σημαντικό ασθενείς που έχουν πόνο στην κοιλιά, στο στομάχι, να μην παίρνουν φάρμακα μόνοι τους χωρίς να συμβουλεύονται το γιατρό τους. Πράγματι πολλοί άνθρωποι μετά από μια πρώτη διάγνωση γαστρίτιδας ή έλκους, αποκτούν τη συνήθεια να παίρνουν διάφορα φάρμακα από μόνοι τους χωρίς να επισκεφτούν ξανά το γιατρό τους.
Αξιοσημείωτο είναι ότι αυτά τα συμπτώματα μπορεί να οφείλονται σε άλλες παθήσεις, όπως ένας στομαχικός ιός, ένα έλκος στομάχου ή τροπικές άφθες. Ένας στους 50 ασθενείς όλων των ηλικιών που αναζητούν ιατρική βοήθεια για ρέψιμο και δυσπεψία έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του στομάχου. Συνεπώς είναι σφάλμα να χορηγούνται φάρμακα για γαστρίτιδα και έλκος (Zantac, Losec, Simeco κλπ.) σε ανθρώπους με πόνο στο στομάχι χωρίς γαστροσκόπηση. Ανακουφίζουν τα ενοχλήματα και αν μεν πρόκειται όντως για γαστρίτιδα κάνουν καλό, αλλά αν πρόκειται για καρκίνο τότε μπορεί να περάσουν πολύτιμοι μήνες ή χρόνια μέχρι να γίνει η διάγνωση του καρκίνου.
Είναι όμως δυνατόν οι επαναλαμβανόμενοι πόνοι να οφείλονται σε κάτι διαφορετικό. Ο γιατρός μπορεί να κρίνει ότι επιβάλλεται γαστροσκόπηση που θα δείξει τι πραγματικά συμβαίνει. Η εξέταση αυτή μπορεί έγκαιρα να βρει εάν υπάρχει, καρκίνος στο στομάχι.
Όσοι έχουν συγγενείς πρώτου βαθμού με καρκίνο στομάχου, πρέπει να έχουν το νου τους και να υποβάλλονται σε γαστροσκόπηση όταν παρουσιαστεί κάποιο ενόχλημα. Αλλά και προληπτικά μετά την ηλικία των 45 ετών μια φορά κάθε δύο χρόνια.
Η λήψη φαρμάκων χωρίς ιατρική συμβουλή από τους ασθενείς για πόνους στο στομάχι και στην κοιλιά, είναι αιτία απώλειας πολύτιμου χρόνου για να τεθεί η διάγνωση καρκίνου στο στομάχι.
Καρκίνος του στομάχου : Πότε πρέπει να απευθύνονται οι ασθενείς στον γιατρό;
Όταν έχουν επίμονα (επί πάνω από 3 μήνες) και υποτροπιάζοντα γαστρικά συμπτώματα και ιδίως εάν έχουν προδιαθεσικούς παράγοντες.
Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι ασθενείς με ιστορικό γαστρικού έλκους έχουν – σε σύγκριση με αυτούς που δεν πάσχουν από γαστρικό έλκος – σχετικά μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν σε κάποια στιγμή της ζωής τους γαστρικό καρκίνο.
Αντίθετα, σε ό,τι αφορά το έλκος δωδεκαδακτύλου δεν έχει διαπιστωθεί ανάλογη πιθανότητα.
Με ποιες εξετάσεις διαγιγνώσκεται ο καρκίνος του στομάχου;
Ο γιατρός στις περιπτώσεις που υποψιάζεται ότι υπάρχει καρκίνος στο στομάχι εκτός από το ιστορικό και την κλινική εξέταση, μπορεί να ζητήσει γενική εξέταση αίματος για να διαπιστώσει εάν υπάρχει αναιμία.
Επίσης η εξέταση κοπράνων μπορεί να δείξει εάν υπάρχει ή όχι αίμα σε αυτά (λανθάνουσα μορφή ή μέλαινα κένωση). Οι απεικονιστικές εξετάσεις όπως η αξονική τομογραφία, η μαγνητική τομογραφία, οι ακτινογραφίες μετά από βαριούχο γεύμα, μπορούν να συμβάλουν στη διάγνωση. Η γαστροσκόπηση από το γαστρεντερολόγο, επιτρέπει την εξέταση του εσωτερικού του στομαχιού και του δωδεκαδάκτυλου. Εάν υπάρχουν ύποπτες βλάβες, η λήψη βιοψιών είναι αναγκαία. Η ιστολογική εξέταση θα τεκμηριώσει την ύπαρξη ή όχι καρκίνου στο στομάχι.
Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος του στομάχου;
Όπως με κάθε καρκίνο, η θεραπεία είναι προσαρμοσμένη να ταιριάζει στις ανάγκες κάθε μεμονωμένου ατόμου και εξαρτάται από το μέγεθος. Την τοποθεσία και την έκταση του όγκου, το στάδιο της ασθένειας, και τη γενική κατάσταση υγείας. Ο καρκίνος του στομάχου είναι δύσκολο να θεραπευτεί εκτός αν βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο. Δυστυχώς, λόγω του ότι ο πρώιμος καρκίνος του στομάχου προκαλεί λίγα συμπτώματα, η νόσος είναι συνήθως προχωρημένη όταν γίνει η διάγνωση.
Η χειρουργική επέμβαση είναι η κυριότερη θεραπεία για την αντιμετώπιση του καρκίνου του στομάχου. Ανάλογα με την κλινική παρουσίαση θα αποφασιστεί το είδος της γαστρεκτομής που θα πραγματοποιηθεί.
Η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία, μπορούν συμπληρωματικά να βοηθήσουν.
Επισημαίνεται ότι η αφαίρεση του καρκίνου με χειρουργείο αποτελεί την πιο σίγουρη επιλογή για την οριστική θεραπεία των ασθενών που πάσχουν από αυτή την μορφή καρκίνου. Ωστόσο από κοινού η χημειοθεραπεία με την ακτινοθεραπεία φαίνεται να έχουν ευεργετικά αποτελέσματα. Απαραίτητη είναι και η παρηγορητική φροντίδα ειδικά για όσους ασθενείς είναι σε προχωρημένο στάδιο.
Στις περιπτώσεις που η χειρουργική επέμβαση δεν μπορεί να προσφέρει ίαση, η χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία μπορούν να συμβάλουν στην ανακουφιστική θεραπεία μειώνοντας τον πόνο και τα άλλα συμπτώματα.
Καρκίνος του στομάχου : Οι παράγοντες
Η επιστημονική κοινότητα δεν έχει εντοπίσει ακόμη εκείνους τους βασικούς παράγοντες που οδηγούν στην εμφάνιση του καρκίνου του στομάχου, ωστόσο έχουν εντοπιστεί κάποιοι παράγοντες κινδύνου οι οποίοι φαίνεται να έχουν αρνητική επίδραση.
Σε αυτούς συγκαταλέγονται:
• Οι διατροφικές συνήθειες.
• Το κάπνισμα.
• Η προσβολή από το βακτηρίδιο H.Pylori.
• Η εργασία σε βιομηχανίες άνθρακα, μετάλλου και καουτσούκ.
Φυσικά η κληρονομικότητα είναι εξαιρετικά σημαντική και πρέπει να αναφερθεί στο ιστορικό του ασθενούς αν υπήρχε οικογενειακό περιστατικό καρκίνου του στομάχου σε συγγενή 1ου βαθμού.
Τα ακόλουθα ενδέχεται να συμβάλλουν στην ελάττωση του κινδύνου ανάπτυξης γαστρικού καρκίνου:
-Η διακοπή του καπνίσματος
-Η υιοθέτηση υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής, πλούσιας σε φρούτα και λαχανικά
-Η λήψη φαρμακευτικής αγωγής σε παρουσία γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης
-Η έγκυρη και έγκαιρη εκρίζωση της λοίμωξης από H. Pylori , αν τούτη ανακαλυφθεί
Μέτρα πρόληψης
• Κατανάλωση φρέσκων τροφίµων και κυρίως µπρόκολου διότι σύµφωνα µε έρευνες σκοτώνει το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού το οποίο είναι υπαίτιο για την πρόκληση του καρκίνου του στοµάχου.
Αντιθέτως, πρέπει να αποφεύγονται τα καπνιστά, παστά ή αλατισµένα τρόφιµα.
• Αποφυγή τροφίµων µε συντηρητικά νιτρικά άλατα, π.χ. λουκάνικα ή µπέικον.
• ∆ιακοπή καπνίσµατος (τσιγάρο, πίπα, πούρο) και αποφυγή µασήµατος καπνού.
• Μειωµένη κατανάλωση αλκοόλ.
• Κατανάλωση πέντε µερίδων φρούτων και λαχανικών ηµερησίως.
• Σε περίπτωση λοίµωξης από το βακτήριο Helicobacterium pylori (ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού), απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στη λήψη των αντιβιοτικών που σύστησε ο γιατρός και σε καµία περίπτωση δεν πρέπει να παραλειφθεί κάποια δόση.
Οι άνθρωποι που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φρούτων και λευκών λαχανικών, όπως οι πατάτες, το κουνουπίδι, η λαχανίδα, το σέλερι και το λάχανο, μπορεί να διατρέχουν μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του στομάχου.
Αντιθέτως, όσοι τρώνε πολύ αλάτι, καταναλώνουν πολύ αλκοόλ, μπίρες και τυποποιημένα τρόφιμα αυξάνουν τον κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του στομάχου.
Η προστατευτική δράση των φρούτων και ορισμένων λαχανικών αποδίδεται στην υψηλή περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη C, η οποία έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και πιστεύεται ότι καταπολεμά το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.
Το βακτήριο αυτό θεωρείται κυρίως υπεύθυνο για τους γαστρικούς καρκίνους, όπως λέγονται επιστημονικά οι κακοήθεις όγκοι του στομάχου.
Σε έρευνες έχει βρεθεί ότι γενικώς όσοι καταναλώνουν άφθονα φρούτα, καθώς και λευκά λαχανικά, όπως οι πατάτες, το κουνουπίδι και το κρεμμύδι, έχουν κατά το ένα τρίτο λιγότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν καρκίνο του στομάχου.
Προστατευμένοι είναι επίσης όσοι τρώνε άφθονα πρασινοκίτρινα λαχανικά, όπως το λάχανο, το σέλερι και η κράμβη.
Σε κάθε 100 γραμμάρια φρούτου που τρώμε την ημέρα, ο κίνδυνος καρκίνου του στομάχου μειώνεται κατά 5% (τα 100 γραμμάρια αντιστοιχούν σε μισό μήλο περίπου).
Επιπλέον, με κάθε 50 mg βιταμίνης C την ημέρα (περίπου όση περιέχουν δύο πατάτες ή ένα φλιτζάνι κουνουπίδι ή 50 γραμμάρια τομάτες ή τα τρία τέταρτα από ένα μέτριο πορτοκάλι) ο κίνδυνος μειώνεται κατά 8%.
Αντιθέτως, κάθε κουταλάκι του γλυκού (περίπου 5 γραμμάρια) αλάτι την ημέρα αυξάνει τον κίνδυνο κατά 12%, ενώ με κάθε 10 γραμμάρια αλκοόλ την ημέρα ο κίνδυνος αυξάνει κατά 5%.